Ճակատային դիմադրություն
Ճակատային դիմադրություն, աերոդինամիկ դիմադրություն, հեղուկներում և գազերում պինդ մարմնի շարժմանը խանգարող ուժ։ Ճակատային դիմադրությունը երկու ուժերի՝ մարմնի երկայնքով ուղղված շոշափող (տանգենցիալ) շփման ուժի և մակերևույթի նորմալով ուղղված ճնշման ուժի գումար ուժն է։ Գազային միջավայրում շարժվող պինդ մարմնի (օրինակ, ինքնաթիռի թևի) վրա ազդող լրիվ աերոդինամիկ ուժի բաղադրիչ, մարմնի շարժման արագությանը հակառակ ուղղված և շարժումն արգելակող ուժ։
Ստացվում է ինդուկտիվ դիմադրությունից (առաջանում է թևի եզրամասի ընդլայնական շրջհոսման հետևանքով), շփման դիմադրությունից (Աերոդինամիկ դիմադրության այն մասը, որ պայմանավորված է շփումով), ճնշման դիմադրությունից (Աերոդինամիկ դիմադրության այն մասը, որ պայմանավորված է ճնշումների տարբերությամբ)։ Քանի որ շփման դիմադրությունը և ճնշման դիմադրությունը կախված են թևի եզրագծի (պրոֆիլի) ձևից, ապա սովորաբար դիտարկում են նրանց գումարը՝ անվանելով պրոֆիլային դիմադրություն։
Մինչձայնային արագությամբ և գրոհի փոքր անկյան տակ շարժվող բարակ, թեթևակի ճկված թևային պրոֆիլների դեպքում ճնշման դիմադրությունը փոքր է շփման դիմադրությունից։ Գերձայնային արագության ժամանակ ճնշման դիմադրությունը գրեթե ամբողջությամբ վերածվում է ալիքային դիմադրության։
Աերոդինամիկ դիմադրությունը կախված է շարժվող մարմնի ձևից, արագության վեկտորի նկատմամբ ունեցած դիրքորոշումից և այլ գործոններից։
Դիմադրության ուժը ոչ պոտենցիալային ուժ է և ուղղված է շարժման ուղղությանը հակառակ ուղղությամբ։ Վերամբարձ ուժի հետ հանդիսանում է աերոդինամիկական ուժի բաղադրիչ մաս։ Ցանկացած շփման ուժ սովորաբար իրենից ներկայացնում է երկու բաղադրիչների գումար․ դիմադրության՝ զրոյական վերամբարձ ուժի դեպքում և ինդուկտիվ դիմադրության։ Յուրաքանչյուր բաղադրիչ բնութագրվում է իր շփման գործակցով (առանց չափայնություն), և շարժման արագությունից որոշակի կախվածությամբ։
Ցանկացած դիմադրություն կարող է նպաստել թռչող սարքերի սառցակալմանը (օդի ցածր ջերմաստիճանների դեպքում) և տաքացմանը՝ գերձայնային արագությունների դեպքում առաջացող, հարվածային իոնացման հետևանքով։
Դիմադրության տեսակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Դիմադրության օրինակներն իրենց մեջ ներառում են հիդրոդինամիկական կամ աերոդինամիկական ուժերի բաղադրիչները, որոնք ազդում են պինդ մարմնի շարժմանը հակառակ։ Օրինակ, առագաստանավի առագաստների վրա ազդող քամիները կախված առագաստի դիրքից կամ ազդման կետից[1][2][3], կամ հեղուկի վրա խողովակների կողմից ազդող դիմադրությունը, որը փոքրացնում է հեղուկի արագությունը[4][5]։ Սպորտում այն պետք է մարզիկների շարժման որակը (արագությունը) բացատրելու համար[6]։
Դիմադրություն զրոյական վերամբարձ ուժի դեպքում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Դիմադրության այս բաղադրիչը կախված չէ ստեղծված վերամբարձ ուժի չափից և կազմված է պրոֆիլային թևի և օդանավի կառուցվածքային տարրերի դիմադրություններից, որոնք չեն նպաստում վերամբարձ ուժերին և ալիքային դիմադրությանը։ Վերջինը նշանակալից է, երբ շարժվում է ձայնի արագությանը մոտ կամ գերձայնային արագություններով, և պայմանավորված է հարվածային ալիքի առաջացմամաբ, որն ծախսում է շարժման էներգիայի զգալի մասը։ Ալիքային դիմադրությունն առաջանում է, երբ ինքնաթիռը հասնում է Մախի թվին համապատասխանող կրիտիկական արագությանը, երբ ինքնաթիռի թևի շուրջ առաջացած հոսքի մի մասը ստանում է գերձայնային արագություն։ Կրիտիկական M թիվը մեծ է, եթե մեծ է թևի սրության անկյունը, որքան սուր է թևի առաջնային եզրը։
Դիմադրության ուժը ուղղված է շարժման արագությանը հակառակ, դրա արժեքը համեմատական է բնութագրական S մակերեսին, միջավայրի ρ խտությանը, V արագության քառակուսուն։
- -չափայնություն չունեցող աերոդինամիկական դիմադրության գործակից։ Տրված դիմադրության ուժերը հաղթահարելու համար անհրաժեշտ հզորությունն ուղիղ համեմատական է արագությանը։ ().
Հոսքը և
խոչնդոտի ձևը |
Ձևի
դիմադրություն |
Մածուցիկության
ազդեցությունը շփման վրա |
---|---|---|
~0,03 | ~100 % | |
~0,01-0,1 | ~90 % | |
~0,3 | ~10 % | |
1,17 | ~5 % | |
Կիսագունդ | 1,42 | ~10 |
Բնութագրական մակերեսի որոշումը կախված է մարմնի ձևից։
- Գունդ (ամենապարզ դեպքը)՝ ուղղահայաց հատույթի մակերեսը։
- Թևերի համար՝ թևի մակերեսը։
- Պրոպելլերի և կրող պտուտակների համար՝ դրանց մակերեսը կամ պտուտակը գրկող մակերեսը։
- Սահուն ձև ունեցող ստորջրյա օբյեկտների համար՝ թրջված մակերևույթի մակերեսը։
- Երկարավուն պտտվող մարմինների համար, հոսքի ուղղությունն ունեցող մակերևույթի մակերեսը, որը հավասար է V2/3, որտեղ V -մարմնի ծավալն է։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Eiffel, Gustave (1913). The Resistance of The Air and Aviation. London: Constable &Co Ltd.
- ↑ Marchaj, C. A. (2003). Sail performance : techniques to maximise sail power (Rev. ed.). London: Adlard Coles Nautical. էջեր 147 figure 127 lift vs drag polar curves. ISBN 978-0-7136-6407-2.
- ↑ Drayton, Fabio Fossati ; translated by Martyn (2009). Aero-hydrodynamics and the performance of sailing yachts : the science behind sailing yachts and their design. Camden, Maine: International Marine /McGraw-Hill. էջեր 98 Fig 5.17 Chapter five Sailing Boat Aerodynamics. ISBN 978-0-07-162910-2.
{{cite book}}
: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ «Calculating Viscous Flow: Velocity Profiles in Rivers and Pipes» (PDF). Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
- ↑ «Viscous Drag Forces». Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
- ↑ Hernandez-Gomez, J J; Marquina, V; Gomez, R W (2013 թ․ հուլիսի 25). «On the performance of Usain Bolt in the 100 m sprint». Eur. J. Phys. 34 (5): 1227. arXiv:1305.3947. Bibcode:2013EJPh...34.1227H. doi:10.1088/0143-0807/34/5/1227. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 23-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ճակատային դիմադրություն» հոդվածին։ |
|
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 93)։ |